Risico's | MEERJARENBEGROTING 2019-2022

MEERJARENBEGROTING 2019-2022

0

Top risico's

1

Overige risico's

Verhuurderheffing
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Invoer van de Wet Verhuurderheffing met ingang van 2013 voor eigenaren van minimaal 10 huurwoningen waarvan de huurprijs niet hoger is dan de liberalisatie-grens (circa € 700 per maand).	Hoger te betalen bedrag aan verhuurderheffing	Goede onderbouwing van het standpunt. Overwegen om bezwaar te maken tegen de meestal te hoge WOZ-waardering. Verkoop van woningen overwegen. In 2015 is nagenoeg gehele woningportefeuille Vastgoedbedrijf verkocht. In 2016/2017 zijn diverse woningen van het Grondbedrijf verkocht. Er resteert nog een beperkt aantal woningen voor verkoop, welke in de toekomst op de markt wordt gebracht.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000
Indien de fiscus het niet eens is met het gemeentelijk standpunt dienen meer woningen te worden beschouwd in de heffing. De in de heffingsberekening te betrekken WOZ-waarde dient dan met 50% (10-15 miljoen) te worden verhoogd. De verhoging heeft voor circa 1/3 deel betrekking op woningen binnen het Grondbedrijf en voor 2/3 deel het oneigenlijk woningbezit binnen het Vastgoedbedrijf. Aangezien in 2015 de woningportefeuille van het Vastgoedbedrijf nagenoeg als geheel is verkocht, is het risico nagenoeg niet meer structureel van aard maar heeft dit alleen nog betrekking op de jaren 2013 t/m 2015. Het risico voor de Algemene Dienst betreft daarmee 3 jaar * € 50.000/jaar * 2/3-deel vastgoedbedrijf = € 100.000. Vanaf 2018 is de grens voor deze heffing opgetrokken naar 50 woningen. Dit houdt in dat we nog wel aangifte doen, maar aangeven dat we minder dan 50 woningen in bezit hebben. In de Jaarrekening 2017 was per abuis als financieel effect € 150.000 opgenomen (inclusief Grondbedrijf). Het financieel effect voor de Algemene Dienst (Vastgoedbedrijf) is bovengenoemde € 100.000.
Kans (0 - 100%)	50
Onduidelijk is nog steeds hoe fiscus op het gemeentelijk standpunt zal reageren. Inmiddels zijn de heffingen 2013 t/m 2015 voldaan op basis van het gemeentelijk standpunt. De fiscus heeft hier vooralsnog geen opmerkingen over gemaakt. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2017.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Nadeelcompensatie
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	voorkomen dat de gemeente schadevergoedingen moet betalen door rechtmatig of onrechtmatig handelen (excl. Planschade)
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het rechtmatig of onrechtmatig handelen van de gemeente.	Procedures (Uit te betalen) schadeclaims Kosten expertise/advocaat	Het -zoveel mogelijk- handelen overeenkomstig wet- en regelgeving Vooraf inschatting maken door de eenheden van de risico’s bij het (rechtmatig) handelen Bijscholing/bewustwording medewerkers
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000

Kans (0 - 100%)	5

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Planschade
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Vaststelling integrale bestemmingsplannen Vaststelling (partiële) herzieningen t.b.v. particulieren/ projectontwikkelaars Toestaan afwijkingen bij bouw-/gebruiksinitiatieven
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000

Kans (0 - 100%)	20

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Rampenbestrijding
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Voldoende voorbereid zijn op een ramp of een crisis, door het organiseren van bevolkingszorg. Dit betekent: Voorlichting, Opvang en verzorging en het verzorgen van nazorg voor de bevolking. Slachtoffers en schadegevallen worden geregistreerd.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Geen mensen en middelen beschikbaar om bevolkingzorg voor te bereiden Onvoldoende opgeleid, getrained en geoeffend van het personeel die de bevolkingszorg moet voorbereiden en uitoefenen	De bevolking wordt niet tijdig geinformeerd en voorgelicht De bevolking wordt niet verzorgd en opgevangen Er vind geen nazorg plaats van de bevolking Schade gevallen en slachtoffers worden niet of onvoldoende geregistreerd	Regelmatig per jaar oefenen. Het regelen van een piketregeling Audit houden op het hoofdproces en deel processen 1,5 fte inzetten op rampenbestrijding Verzekeringen afsluiten voor de risico’s.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000

Kans (0 - 100%)	5

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Financiering en rente risico's
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Voorzien in voldoende liquide middelen om aan onze betalingsverplichtingen te voldoen • tegen zo laag mogelijke kosten • daarbij eventueel gebruikmakend van rente-instrumenten zonder dat deze risicovol worden
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onjuiste liquiditeitsprognose Complexiteit rente-instrumenten met risico op onjuiste interpretatie Frauduleus handelen van medewerkers Looptijd van rentevastperiode van leningen is te kort of te lang.	Er wordt verlies geleden. Financieel nadeel Imago schade	(Continu) opleiden personeel Achtervang functie op peil houden Bewaken functiescheiding en uitvoeren interne controles Netwerk opbouwen met andere gemeenten voor kennisuitwisseling Treasurycommissie als besluitvormend orgaan Werkprocessen en treasurystatuut actueel houden Het toepassen van de kaders wet FIDO
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.000.000
Betreft risico van rentestijgiijng t.o.v. begroting met 1% over 50 miljoen kort en 50 mln lang.
Kans (0 - 100%)	25
Percentage is laag als gevolg van de genomen beheersmaatregelen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Gemeentegaranties en verstrekte leningen
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het zoveel mogelijk voorkomen dat aanspraak wordt gemaakt op verleende gemeentegaranties
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Ondanks de risico-inschatting treden nadien ontwikkelingen op die toch leiden tot het maken van een hogere aanspraak op de gemeentegarantie dan voorzien bij de risico-analyse. De gemeentegarantie is risicovol, maar wordt toch aangegaan om bestuurlijke redenen	Financieel nadeel	Kritische beoordeling van en advisering over de aanvraag in financieel technische zin Maatwerk bij opleggen van voorwaarden tot garantieverlening Tussentijdse monitoring (jaarverslagen en meldingsplicht onverwachte ontwikkelingen) en het zonodig opleggen van bijsturingsmaatregelen (voor zover dat in de voorwaarden mogelijk is gemaakt) aan de instelling waarvoor gemeentegarantie is verleend. Het recht van 1e hypotheek en aanvullende voorwaarden/zekerheden
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 9.100.000
Er zijn garantstellingen tot ca. € 480 miljoen, waarvan € 471 miljoen als achtervang voor sociale woningbouw (WSW). De overige € 9 miljoen zijn directe garantstellingen die door de gemeente zijn afgegeven. Het financieel effect van € 9,1 miljoen heeft betrekking op die directe garantstellingen voor de indirecte garantstellingen gaan we uit van PM.
Kans (0 - 100%)	15
Percentage is gebaseerd op een verwachting van een aanspraak van eens in de 7 jaar.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Informatieplicht
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het tijdig informeren van de Raad bij significante afwijkingen ten opzichte van de begroting.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Niet tijdig of niet informeren van de Raad bij afwijkingen, niet handelen conform nota informatieplicht	Politieke en ambtelijke consequenties bijvoorbeeld in de vorm van wachtgeld verplichtingen	Risicomanagement: zicht hebben op welke onderwerpen van de begroting zich de grootste risico's kunnen voordoen, zicht hebben op ontwikkelingen en bezien welke beheersmaatregelen kunnen worden toegepast. Zodra het risico substantiële afwijkingen leidt, de betrokken portefeillehouder(s), het college en de Raad informeren.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Inschatting van de kosten van een Raadsonderzoek, wachtgeldlasten wethouder(s) etc.
Kans (0 - 100%)	20
Inschatting is dat een incident zich 1 keer in de 5 jaar voordoet.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Realisatie algemene uitkering gemeentefonds
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	De realisatie van de algemene uitkering gemeentefonds stemt overeen met de raming van deze uitkering inclusief begrotingswijzigingen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het gemeentefonds wordt bepaald door de omvang van de netto gecorrigeerde rijks-uitgaven. Door besluiten van het Rijk kunnen aanmerkelijke verschillen ontstaan tussen de (primair) geraamde en de gerealiseerde algemene uitkering.	Substantiële invloed op de uitkomst van de jaarrekening Substantiële invloed op de omvang van de algemene reserve/algemene middelen Achteraf bezien op foutieve gronden bestuurlijke afwegingen gemaakt	Permanent op de hoogte zijn van ontwikkelingen op de rijksbegroting en het effect daarvan op het gemeentefonds; Bestuur en organisatie daarover actief en adequaat informeren; Begrotingswijzigingen door de raad laten vaststellen waarbij de ontstane verschillen worden gecorrigeerd.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.000.000
Tussentijdse beleidswijzigingen op rijksniveau, de samenhang met mutaties in de uitkering sociaal domein en de toenemende kans op onderuitputting op de rijksbegroting leiden er toe dat het risico aanwezig is dat de werkelijke uitkomsten van de algemene uitkering afwijken van de ramingen die op basis van de circulaires gemeentefonds zijn gemaakt.
Kans (0 - 100%)	10
Wij verwachten dat bij verbetering van de economische situatie de komende jaren minder noodzaak is tot tussentijdse besluitvorming op rijksniveau die van invloed is op het gemeentefonds. Bij blijvende verbetering van de conjunctuur slaat het risico van neerwaartse bijstelling van de algemene uitkering zelfs om naar een kans op opwaartse bijstelling.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Interpreteren circulaire gemeentefonds
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het juist interpreteren van de circulaires algemene uitkering gemeentefonds en dat vertalen naar een correcte raming van deze uitkering in de Meerjarenprogrammabegroting.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Complexiteit. Tijdsdruk. Kwaliteit medewerkers (onvoldoende gekwalificeerde achtervang).	Onjuist beeld weergeven van de financiële positie van de gemeente. Leidt tot foutieve bestuurlijke keuzes.	(Continu) opleiden personeel Kwalitatief voldoende organiseren van de achtervang. Rekenmodel Pauw afzetten ten opzichte van het rekenmodel van het ministerie van BZK. Het onderhouden en organiseren van een netwerk met uitkeringsspecialisten.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 2.000.000
Structureel effect kan € 2.000.000 zijn bij een verkeerde interpretatie. Het eerste jaar is redelijke goed te voorspellen. In de MPB nemen wij een reeks op van 4 jaar. Het voorspellen van het tweede en verdere jaren wordt steeds moeilijker. Dit komt dat de circulaires hier minder inzicht in geven.
Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Ongeval door gladheid
Organisatie onderdeel	B&O	BPM: Programma 3
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Het bestrijden van gladheid binnen de grens van de gemeente Apeldoorn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Er is te laat of helemaal geen zout wordt gestrooid.	Schadeclaim Imagoschade Psychische schade bij medewerkers van de strooiploeg	Beleidsplan gladheidbestrijding (inclusief risico inventarisatie) Overeenkomsten met strooiers Instructie medewerkers + schouw van apparatuur Op de koudste plekken in de gemeente zijn een aantal sensoren in de grond aangebracht om vroegtijdig mogelijke gladheid te signaleren. Online verbinding met meteo-consult. Meteo-consult heeft afspraken met meerdere gemeenten waardoor de gemeente Apeldoorn vroegtijdig op de hoogte kan worden gebracht van naderende gladheid. Aansprakelijkheidsverzekering
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 20.000
Schade kan variëren van kapotte kleding en materiele schade tot blijvend letsel inclusief medische begeleiding. Als maatstaf hanteren wij het jaar 2012. In 2012 zijn ca 70 claims ingediend, die betrekking hebben op wegen en vooral een gevolg zijn van gladheid. Hiervan zijn er ruim 20 toegekend voor een totaal schadebedrag/eigenrisico gemeente van € 27.000. In 2016 zijn er 5 claims ingediend. Deze zijn alle afgewezen. In 2017 zijn er 9 claims ingediend. Voor 2 claims heeft er een uitkering plaatsgevonden. Halverwege 2018 is er nog 1 claim in behandeling. De overige claims zijn afgewezen. In de eerste helft van 2018 zijn geen nieuwe claims ingediend.
Kans (0 - 100%)	80

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Onveiligheid medewerkers en derden
Organisatie onderdeel	B&O	BPM: Programma 3
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Het waarborgen van de veiligheid van medewerkers en derden
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onveilig materiaal en materieel -‘onveilig werken langs de weg’ door bijvoorbeeld slechte afzettingen	Uitval van medewerker(s) Schade (-claim) of letsel Imagoschade Stilleggen van werkzaamheden door arbeidsinspectie	Maatregelen om de risico’s te minimaliseren zijn opgenomen in de RI&E (Risico Inventarisatie & Evaluatie) van het arbosysteem OHSAS Veiligheidskleding Jaarlijkse toolbox bijeenkomsten Startbijeenkomsten projecten Aanschaf van afzettingsmaterialen Specifieke cursus ‘veilig werken langs de weg’ (gegeven in april 2014 met een geldigheidsduur van 5 jaar).
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 25.000
Schade kan variëren van kapotte kleding tot blijvend letsel inclusief medische begeleiding.
Kans (0 - 100%)	40
De kans op een ongeval is kleiner geworden doordat er specifieke afzettingsmaterialen zijn aangeschaft in 2014. Met betrekking tot veiligheidskleding is er in 2015 een aanbesteding geweest. De kleding voor werken langs- en aan de weg, moet voldoen aan ‘veiligheidsklasse 3’. Veiligheidsklasse 3 is de hoogste norm waaraan veiligheidskleding moet voldoen. De uitrol van deze nieuwe kleding heeft plaatsgevonden. Indien de kleding aan vervanging toe is voldoet de vervangende kleding eveneens aan 'veiligheidsklasse 3'. In 2019 gaat de nieuwe aanbesteding van veiligheidskleding plaatsvinden.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Beheer en onderhoud wegen, bruggen etc.
Organisatie onderdeel	B&O	BPM: Programma 3
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Het beheren en onderhouden van de kapitaalgoederen van de Gemeente Apeldoorn zijnde- : Wegen, bruggen, tunnels en viaducten. Wegen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
tekort aan beheers- en onderhoudsgelden onveilige situaties door onvoldoende onderhoud	afsluiten van wegen, bruggen tunnels of viaducten imagoschade materiële- en letselschade oplopende kosten van de onderhoudswerkzaamheden	Herstelplan wegen Budget splitsen in klein en groot onderhoud Integrale aanpak van projecten / meeliften Extra inzet van geld en uren voor onderhoud van fietsroutes en voetpaden Aansprakelijkheidsverzekering
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 200.000
Er is een afname zichtbaar in de zogenaamde risicowegen (achterstand 2013; €12,2 miljoen, in 2015; € 5,5 miljoen en in 2017; € 0,4 miljoen). Risicowegen zijn wegen die sneller dan gemiddeld dreigen te verouderen en hoge onderhoudskosten met zich meebrengen. Het financieel effect van de gebeurtenis is echter van een andere orde ( bij een kans van 30% lijkt een bedrag van € 350.000 incidenteel aan de redelijke kant). Het financiële risico inzake claims is beperkt. Het risicobedrag vloeit vooral voort uit de noodzaak om op een bepaald moment onderhoud te plegen, waar geen dekking voor is in de begroting.
Kans (0 - 100%)	30
Met de vaststelling en uitvoering van het Herstelplan Wegen en de MPB 2014-2017 is de kans op schadeclaims kleiner geworden. Gaandeweg –begonnen in 2014- worden steeds meer slechte wegvakken en risicowegen aangepakt. Een kwaliteitsmeting van alle wegen in het voorjaar van 2017 heeft aangegeven dat de onderhoudsachterstand in asfalt stabiel is gebleven en in elementen verharding, voornamelijk in woonstraten, is opgelopen. Het voordeel van elementenverharding is dat er geen sprake is van kapitaalvernietiging door het uitstellen van onderhoud. Over het geheel zijn er voldoende middelen om (mogelijke) onveilige situaties te voorkomen en de veiligheid te waarborgen. Begin 2019 wordt er wederom een schouw op de toestand van de wegen gedaan . De uitkomsten hiervan zullen in de 2e helft van 2019 beschikbaar zijn. Bruggen, tunnels en viaducten. Het algemene beeld is dat er voldoende middelen zijn om de kapitaalgoederen op orde te houden (incl. de technische vervanging). Voor de Freulebrug is inmiddels duidelijk dat de benodigde maatregelen een bedrag vragen van € 172.000 . Dit wordt binnen de bestaande middelen opgevangen. Voor de langere termijn (na 2030) zijn er nog specifieke risico's rond de vervanging of renovatie van kanaalbruggen en spoorviaducten.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Aandelenkapitaal
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het volledig terug ontvangen van het aandelenkapitaal van de gemeente; Het verkrijgen en uitoefenen van invloed als aandeelhouder op een vennootschap met een publieke taak/publiek belang voor de gemeente Apeldoorn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Geen continuiteit van de vennootschap Het bedrijf waar de gemeente Apeldoorn aandelen van bezit kan door gewijzige wetgeving aangeslagen worden voor vennootschapbelasting.	Financieel nadeel voor de gemeente door waardevermindering van het aandelenkapitaal. Financieel nadeel voor de gemeente als gevolg van extra investering in publieke taak/publiek belang. Als gevolg van aanslagen van vennootschapbelasting ontvangt de gemeente Apeldoorn minder dividend.	Actief uitoefenen van het aandeelhouderschap: -toezien op nakoming juiste, volledige en tijdige informatievoorziening aan aandeelhouders (preventie). -goede analyse van verstrekte informatie. -invloed en aandeelhouderschap aanwenden als continuiteit in gevaar komt (maatregel RvC en/of directie). -desgewenst tijdig aandelen afstoten als risico's onacceptabel groot worden, verschuiving publiek- en privaat. De zwaarte van de beheersmaatregelen en de mate van sturing hangen samen met het publiek belang en de omvang van de deelneming. Apeldoorn is aandeelhouder van: - NV luchthaven Teuge, belang 55% (ingelegd kapitaal € 1.000.000) - Circulus Berkel BV, belang 36% (ingelegd kapitaal < € 50.000) - Orpheus NV, belang 72,82% (ingelegd kapitaal < € 270.000) - Accres BV, belang 100% (ingelegd kapitaal < € 50.000) - Leisurelands NV, belang 17,4% (ingelegd kapitaal < € 50.000) Daarnaast is Apeldoorn aandeelhouder met gering belang (< 1%) van enkele grotere publieke vennootschappen: BNG, Aliander/NUON en Vitens NV. Goede analyse van verstrekte informatie. Zo mogelijk en gewenst tijdig aandelen afstoten als risico's onacceptabel groot worden, verschuiving publiek- en privaat.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.000.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Gemeenschappelijke regelingen
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het uitvoeren van gemeentelijke taken door samenwerking met regiogemeenten en in een aparte entiteit.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
(OorzaakNieuw-)Onvoorziene financiële tegenvaller bij de Gemeenschappelijke regelingen, die niet binnen de begroting kan worden gedekt. De GR voert de taak niet conform afspraken uit Er zijn geen heldere prestatieafspraken gemaakt	Een hogere incidentele of structurele gemeentelijke bijdrage aan de GR dan geraamd in de gemeentebegroting. Extra raming kan leiden tot een ombuiging (en) in de gemeentebegroting (bezuiniging) Ontevreden klanten, burgers of instellingen	Afspraken met de GR, dat de deelnemende gemeenten tijdig en actief worden geinformeerd. Afspraken met de GR over een goede en adequate planning en control cyclus en risicobeheersing. Afspraken met de GR over een goede en adequate programmabegroting met een paragraaf weerstandsvermogen en kwantificering van risico's voor de GR en deelnemende gemeenten. Het weerstandsvermogen van de GR's afstemmen op de aard en omvang van de risico's. Heldere prestatieafspraken/KPI's en actief accounthoudersschap
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 300.000
We ramen het algemene risico op maximaal € 300.000,-. In bijzondere gevallen wordt voor een GR apart een risico opgenomen.
Kans (0 - 100%)	20
Er worden met de GR's steeds betere afspraken gemaakt over sturing en verantwoording, zodat in een vroeger stadium kan worden bijgestuurd. De meeste GR's hebben zelf reserves opgebouwd om risico's op te vangen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Cameratoezicht
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Verbeteren van het veiligheidsgevoel door middel van permanenet dan wel tijdelijk cameratoezicht
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Vandalisme Stroomuitval Veroudering	Negatief effect op het veiligheids gevoel Wegvallen van bewijsmateriaal bij strafvervolging	Tijdig onderhoud en vervanging van de camera’s en de technische installaties ‘Hufterproof’ materiaal plaatsen
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Explosievenopruiming
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Het natuurgebied (Bos, Heide en grasland) binnen de gemeentegrenzen van Apeldoorn explosievenvrij maken, waardoor het veiliger wordt voor mens en dier.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
WO II Ondeskundigheid bij het opruimen Onbetrouwbaarheid van aangetroffen explosieven Geen eigen middelen beschikbaar om eigen aandeel in de bekostiging van het ruimen van de explosieven te financieren	Gevaar voor de volksgezondheid Bosbrand t.g.v. fosfor- munitie Specifieke maatregelen noodzakelijk voor onderhoud van het bos Geen ruiming meer van explosieven Natuurgebied kan niet voor recreatie worden opengesteld	Schoonmaken van het bos door een gecertificeerd bedrijf Afzetten van gevaarlijke terreinen
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 12.500

Kans (0 - 100%)	1

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Faunabeheer
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Op peil houden van de wilde-dierenpopulatie ( getalsmatig faunabeheer)
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Ondeskundig en of illegaal gebruik van vuurwapens	De gemeente wordt aansprakelijk gesteld	Jachtakte Opleiding Verzekering
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 12.500
Het betreft hier een bedrag aan eigen risico
Kans (0 - 100%)	1

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Riec
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Voorkomen van het ondermijnen van het openbaar bestuur door middel van informatie-uitwisseling.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onachtzaamheid Onzorgvuldigheid bij het verstrekken van gegevens	Schending van de privacy Vrijspraak verdachten van criminele activiteiten We ontvangen geen informatie van het Regionaal Informatie en Expertise Centrum (RIEC) meer	Correcte convenanten Beveiligingsmaatregelen op informatie Bewustwording medewerker Dossiers met gevoelige informatie achter slot en grendel
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 12.500
Kosten eigen risico WA verzekering
Kans (0 - 100%)	5

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Juridische Beleidsadvisering
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Voorkomen dat de gemeente voor de rechter moet komen
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De organisatie of het bestuur handelt in strijd met de wet De gemeente maakt juridische fouten Het onjuist bejegenen van burgers	Toename van kosten Inhuur van juridische capaciteit	Het handelen conform de wet en regelgeving middels juridische kwaliteitszorg en afwijkingen van de norm signaleren (Bij)scholing van medewerkers Actief en preventief de organisatie juridisch informeren over de effecten van nieuwe wet- en regelgeving en juridische prudentie
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 250.000

Kans (0 - 100%)	2

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Onderhoud Accres
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Terughalen van reservering onderhoud van Accres naar gemeente (algemene reserve en reserve onderwijshuisvesting voor wat betreft aandeel gymzalen) Herijking huidige structurele onderhoudssubsidie Herziening bekostigingswijze Accres voor onderhoud (nu op basis van 40 jaar) Actualisatie van MJOP's door Accres is nog niet volledig correct	Geen budget – behoudens algemene reserve - voor uitvoeren van achterstallig onderhoud Niet verhaalbaar op Accres Huidige subsidiebijdrage onderhoudsbudget Accres is ontoereikend Incidenteel meer (of minder) onderhoudssubsidie nodig dan structureel beschikbaar	Regie eigenaarsonderhoud beleggen bij vastgoedeigenaar (Vastgoedbedrijf) en onderhoudsvoorziening Vastgoedbedrijf actualiseren en monitoren. Daartoe onwikkelen van een verantwoordings- en sturingsrapportage van Accres aan Gemeente ten behoeve van het goed kunnen invullen van de regierol. Actualisaties van MJOP’s bezien in relatie tot terugname van panden vanuit de bestuurlijk gewenste krimp van de vastgoedportefeuille. Kostenbewust sturen door bijvoorbeeld clustering van werkzaamheden, waarmee een forfaitaire reductie op het theoretisch benodigd MJOP-budget is te realiseren. Continue toets op theoretische en werkelijke noodzaak tot onderhoud. MJOP-begroting verwerken in de onderhoudsvoorziening Vastgoedbedrijf op het moment dat de MJOP-raming over een 20-jaarsperiode budgettair sluitend is.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 250.000
Bedrag is gebaseerd op een eerste doorrekening van de MJOP-opgave door Accres voor 2018-2037. Het financieel effect betreft een bandbreedte van € 0 tot € 0,5 miljoen per jaar. Deze opgave zal in 2018/2019 beter onderbouwd worden, waarbij tevens renovaties (investeringen) zullen worden beschouwd. Hierbij wordt onderscheid gemaakt in panden vastgoedbedrijf en panden onderwijshuisvesting (met de bijbehorende reserve onderwijshuisvesting). Het financieel effect van gemiddeld € 250.000 is conform Jaarrekening 2017.
Kans (0 - 100%)	30
Afgelopen periode is een aantal ontwikkelingen aan de orde geweest; De realisatie 2017 is lager uitgevallen dan begroot in het MJOP. In 2017 zijn diverse panden van Accres terug gekomen naar de gemeente ten behoeve van verkoop. Het vastgestelde programma 2018 is op basis van het MJOP, maar met een forfaitaire reductie van 20% gelijk aan de tijd vóór de dvo. Op grond van deze ontwikkelingen is de kans van optreden verlaagd van 30% in Jaarrekening 2017 naar nu 20%. Bij verdere onttrekkingen van panden aan de portefeuille Accres die daarna (meestal) in verkoop worden gebracht, zal dit aandeel in het onderhoudsbudget worden vastgehouden en kunnen leiden tot een verlaging van het risico.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Leegstand vastgoed Vastgoedbedrijf
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Beëindiging van subsidies aan huurders van gemeentelijk vastgoed. Gewijzigd beleid van huurders (bijvoorbeeld ander type huisvesting, andere locatie, centralisatie). Verkoopopgave van het Vastgoedbedrijf. Panden uit de Accresportefeuille worden op verzoek van gemeente door Accres terug gegeven aan gemeente.	Extra beheerkosten en derving huurinkomsten. Verloedering van pand/perceel alsmede aantasting van de leefbaarheid van omgeving. Eventuele afwaardering boekwaarde bij ander gebruik van pand of besluit tot verkoop.	Potentiele leegstand in portefeuilles actief monitoren met aandacht voor de omvangrijke huurocntracten in de verkoopportefeuille In gesprek zijn en actief meedenken met huurders zodat eventuele leegstand op termijn tijdig inzcihtelijk is Voorkomen van feitelijke leegstand i.c.m. minimaliseren van frictiekosten bij leegstand door panden te voorzien van vastgoedbescherming of gebruik te maken van de leegstandswet
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000
De totale begrote externe huuropbrengsten van het Vastgoedbedrijf zijn voor 2018 circa € 11,5 miljoen, waarvan € 9,5 miljoen van huurders, die door gemeente op een of andere wijze – direct of indirect, geheel; of gedeeltelijk - worden bekostigd. Bij deze huurders (bijvoorbeeld CODA, Orpheus, Omnisport, Accres, Omnizorg, Circulus, brandweer) zal huurderving (deels) worden gecompenseerd door verlaging van de bekostiging. Bij panden voor eigen huisvesting zijn geen huurbaten aan de orde. Wel zijn eventueel frictiekosten aan de orde. Voor panden op de Zwitsallocatie (begrote huuropbrengst ca € 0,5 miljoen) komt eventuele leegstand ten laste van de reserve Zwitsal. Voor de resterende panden zijn soms meerjarige huurovereenkomsten soms huurovereenkomsten met een opzegtermijn van 1 jaar aan de orde. In ogenschouw is genomen dat binnen de begroting van het Vastgoedbedrijf een beperkte stelpost frictiekosten (€ 60.000) beschikbaar is. De opgenomen financiële effecten zijn indicatief en gerelateerd aan de panden waarvoor de huurder niet gesubsidieerd wordt. Daarbij speelt mee de wens om te komen tot verkoop en daarmee soms gewenste leegstand. Het risicogevolg van afwaardering is opgenomen in een ander risicoformat. De bij dit risico betrokken huuropbrengst bedraagt € 11,5 – € 9,5 – € 0,5 = € 1,5 miljoen. Uitgaande van 10% leegstand (€ 150.000) en bijkomende frictiekosten minus de stelpost leegstand bedraagt het risicobedrag circa € 100.000 structureel. Dit is conform Jaarrekening 2017.
Kans (0 - 100%)	25
Ondanks sturing op leegstand via de beheersmaatregelen zal soms niet te voorkomen zijn dat ongewenste leegstand ontstaat. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2017.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Omnisport onderhoud
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 8
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Met exploitant afgesloten huur- en exploitatie-overeenkomst is verschillend uitlegbaar. Vertaling van een vastgestelde demarcatie onderhoud tussen eigenaar en gebruiker naar MJOP-activiteiten. Niet tot stand komen van een definitieve overeenkomst van overeengekomen afspraken ten aanzien van de demarcatie onderhoud eigenaar en gebruiker.	Benodigd onderhoud wordt niet uitgevoerd. Gemeente dient vervangingen te bekostigen waarvoor geen budget is. Nieuwe onderhandeling over demarcatie onderhoud eigenaar en gebruiker.	In goed overleg met exploitant noodzakelijk onderhoud voorfinancieren in afwachting van definitieve besluitvorming. Binnen weerstandvermogen rekening houden met een mogelijk noodzakelijk jaarlijks onderhoudsbudget. In overleg met exploitant komen tot een door beiden te accorderen demarcatielijst en bijpassend MJOP als onderdeel van het bestuurlijk voorstel oplossen knelpunten Omnisport. Gemeente stelt zelf een MJOP eigenarenonderhoud op, op basis van met Libéma overeengekomen demarcatielijst.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Door Libema en Gemeente is inmiddels (2018) een demarcatielijst van werkzaamheden en verantwoordelijke partij vastgesteld. Voor de jaren 2018 t/m 2022 - de periode van de afgesloten huurverlenging - is overeenstemming bereikt over de vergoeding voor deze periode. Deze bedraagt per jaar € 70.000 exclusief BTW, te verrekenen via een lagere exploitatiebijdrage van gemeente aan Libéma. De vaststellingsovereenkomst hiervoor moet nog wel definitief worden ondertekend. Het MJOP voor zowel eigenaren- als gebruikersonderhoud wordt door Libema opgesteld en afgestemd met Gemeente. Door Gemeente is daarnaast ter beoordeling van dit MJOP een eigen MJOP opgesteld voor de eigenaarsverplichtingen in de periode 2018-2037 (tot einde theoretische levensduur). Hierbij is tevens uitgegaan dat rondom 2028 - circa 20 jaar na ingebruikname - grootschalige vervanging van installaties plaatsvindt vanuit een nieuwe investering. Dekking hiervoor is het door te trekken budget van de huidige kapitaallasten installaties (ca € 0,5 mio per jaar). Het risicobedrag betreft een hoger benodigd jaarlijks budget dan de overeengekomen € 70.000. Dit risico wordt mede op basis van een eerste doorrekening van een door de gemeente zelf opgesteld MJOP ingeschat op € 50.000 structureel, ergo een verlaging van € 200.000 ten opzichte van het huidig risico conform Jaarrekening 2017. Het MJOP tbv de schaats-/skeelerbaan valt buiten dit kader aangezien deze zijn verhuurd aan sportvereniging WSV.
Kans (0 - 100%)	50
De kansbepaling is een combinatie van het feit of het genoemde risico optreedt, de eerste inzichten vanuit het zelf opgestelde MJOP en het gegeven dat de theoretische berekening van benodigd onderhoud voor alle panden binnen het vastgoedbedrijf in de praktijk meestal lager uitvalt als gevolg van aanbesteden en/of combineren van andere werkzaamheden (werk met werk, zoals combinatie van eigenarenonderhoud met huurdersonderhoud). Daarmee wordt de kans voorlopig nu op 75% gesteld; dit was bij de Jaarrekening 2017 nog 50%.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Verkoopbaarheid gemeentelijk vastgoed
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Incourantheid van het gemeentelijk vastgoed (o.a. door bestemming) in combinatie hoge boekwaarde Economische conjunctuur Zittende huurders zijn juridisch sterk beschermd en dikwijls een stichting/vereniging met weinig vermogen om zelf het gehuurde vastgoed te kunnen kopen.	De gewenste krimp van de portefeuille overig vastgoed (niet zijnde kernportefeuille) komt onvoldoende tot stand. Kapitaalvernietiging bij verkoop onder marktwaarde c.q. afwaardering bij panden met een te hoge boekwaarde. Intensieve gemeentelijke inspanning indien een potentiele koper gebruik wil maken van het compensatiebudget afstoot maatschappelijk vastgoed. Hoewel dit niet de eerste keus is, kan het opzeggen van de lopende huurovereenkomst leiden tot een lange juridische strijd met het nodige imagorisico.	Communicatieve verkoopinstrumenten inzetten (winkel, website) teneinde sneller en meer contact te krijgen met potentiële kopers. Instellen van een accounthouder verkoop vastgoed in combinatie met een verkoopteam. Jaarlijks opstellen van een effectief verkoopprogramma. De aanwezigheid van een compensatiebudget voor financiele bijdragen aan potentiele kopers voor aankoop van maatschappelijk vastgoed kan positief bijdragen aan het wel kunnen verkopen door het Vastgoedbedrijf van dit vastgoed. Hierbij is het wel zo dat dergelijke verkopen in combinatie met verstrekking van bijdragen een langere doorlooptijd van het verkoopproces zal kennen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0
De huidige structurele financiële taakstelling Vastgoedbedrijf welke vanuit verkoop gerealiseerd dient te worden, is nagenoeg gerealiseerd ultimo 2018. Voor 2019 en verder dient alleen een deel van de kosten van de verkooporganisatie en frictiekosten als gevolg van leegstand van de panden van het Vastgoedbedrijf te worden terugverdiend. Voor alleen 2019 is daarnaast een extra incidentele taakstelling van € 0,6 miljoen aan de orde. Bij de totstandkoming van deze taakstelling is al rekening gehouden met de diverse risico's hierop. Daarmee kent het risico verkoopbaarhied gemeentelijk vastgoed geen financiële component.
Kans (0 - 100%)	25
De kans dat te verkopen vastgoed niet verkocht kan worden, blijft aanwezig gelet op de incourantheid van sommige panden. Daarmee kan wellicht niet de beoogde krimp van de vastgoedportefeuille – ondergebracht in de verkoopportefeuille - volledig worden gerealiseerd. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2017.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Afwaardering vastgoed Vastgoedbedrijf
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Spelregels BBV ten aanzien van waardering vastgoed in combinatie met hoge boekwaarden van met name maatschappelijk vastgoed	Bij wijziging dient het object gewaardeerd te worden tegen marktwaarde; die kan lager zijn dan de boekwaarde, die dan afgewaardeerd dient te worden tot deze marktwaarde. Daarbij is ook sprake van toekomstige vrijvallende kapitaallasten.	Op basis van expliciete verkoopbesluiten is eventuele afwaardering aan de orde. Gemeente kan zelf regie voeren op het te nemen besluit. Vertrekpunt zijn de door de raad in juni 2014 vastgestelde uitgangspunten waardering vastgoed Vastgoedbedrijf en het toekomstperspectief vastgoed zoals sinds 2015 opgenomen in het jaarlijks terugkerende Meerjaren Perspectief Vastgoed (MPV). Op dit moment wordt het door de raad in juli 2018 vastgestelde MPV 2018 aangehouden als vertrekpunt.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.000.000
Het financieel effect is theoretisch berekend op basis van 50% van de boekwaarde ultimo 2017 voor die panden die niet strategisch bezit zijn en eventueel kunnen worden afgestoten vanuit het Meerjaren Perspectief Vastgoed 2018. Rekening is gehouden met eventuele actuele taxatiewaarden. In het MPV 2018 is aangegeven dat sommige panden vanwege onder meer hun (hoge) boekwaarde niet (direct) zullen worden afgestoten. Het grootste risicoaandeel hiervan is gelegen in 2 tot 3 panden. Het afwaarderen van vastgoed lijdt tot structurele vrijval van kapitaallasten. Bij € 3 miljoen boekwaarde is de jaarlijkse vrijval aan kapitaallasten indicatief € 100.000,- tot € 150.000,-. Het risicobedrag is met € 1 miljoen verlaagd ten opzichte van de Jaarrekening 2017 als gevolg van een geactualiseerde doorrekening.
Kans (0 - 100%)	10
De Gemeente kan zelf een expliciete keuze maken of tot een positief verkoopbesluit wordt overgegaan. Daarbij is de noodzaak voor het realiseren van een structurele taakstelling geminimaliseerd als gevolg van verkopen in de afgelopen jaren. Voor de parkeergarages Orpheus en Brinkpark geldt dat er een structurele verliesbijdrage in de gemeentelijke begroting is opgenomen die ertoe leidt – na afstemming met accountant - dat afwaardering (voorlopig) niet aan de orde is. Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2017.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Vervangingsinvesteringen
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Als gevolg van lineair afschrijven worden de kapitaallasten budgettair niet vastgehouden in de begroting na einde afschrijving. Tevens kent vervanging na einde levensduur een prijsindex ten opzichte van de historische kostprijs. Initiele aanleg is bekostigd uit eenmalige middelen.	Keuze tot noodzakelijke vervanging of renovatie legt extra beslag op de algemene middelen. Keuze tot “pappen en nathouden” in het onderhoud – al dan niet met extra onderhoudsbudget - zal leiden tot een verslechtering van de waarde van het vastgoed en tot verlaging van de functionaliteit voor de gebruiker. Sluiting van accommodaties voor gebruikers vanuit veiligheidsoverwegingen.	Via een op te stellen Meerjareninvesteringsprogramma als onderdeel van het Meerjaren Perspectief Vastgoed tijdig financiële middelen reserveren als onderdeel van de integrale begrotingsafweging. Altijd annuitair afschrijven, hetgeen nu vigerend beleid is. Nadeel hierbij is lage afschrijving in de beginjaren hetgeen leidt tot een hogere boekwaarde in die jaren bij eventuele verkoop. Tevens kan na einde afschijving vervanging of renovatie niet direct aan de orde zijn.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 225.000
Het opgenomen bedrag betreft a) een mogelijke noodzakelijke renovatie (€ 2 miljoen) of nieuwbouw (€ 5 miljoen) van de sporthal Zuiderpark in de komende jaren, hetgeen leidt na uitvoering tot € 100.000 - € 200.000 aan jaarlijkse kapitaallasten. b) noodzakelijke renovaties van sportcomplexen (met name kleedgebouwen, soms sportvelden) in de komende jaren, hetgeen indicatief ingeschat wordt op € 0,5 miljoen met daaruit voortvloeiend circa € 25.000 aan kapitaallasten, welke niet betrokken kunnen worden in een huurverhoging. c) een noodzakelijke renovatie van de boerderij Woldhuis ad € 1 miljoen (€ 50.000 kapitaallasten), welke niet volledig gedekt zal kunnen worden uit te genereren verhuuropbrengsten (aanname p.m.). Andere mogelijke vervangingsinvesteringen zijn op dit moment niet concreet en zijn dan ook nog in afwachting van een mogelijk verkoopbesluit van het desbetreffende pand. Het financieel effect is ten opzicht van de Jaarrekening 2017 verhoogd met € 50.000.
Kans (0 - 100%)	20
In kader van de verkoopopgave worden veel panden afgestoten en zal vervanging na einde levensduur niet aan de orde zijn. Sporthal Zuiderpark is inmiddels (2018) opgenomen in het collegewerkprogramma als p.m. Scenario’s voor een definitieve keuze voor de toekomst van dit pand zullen in 2018 aan de raad worden voorgelegd. De boerderij Woldhuis maakt onderdeel uit van het totale plan van aanpak voor landgoed Het Woldhuis. Voor de overige sportaccommodaties is inmiddels inzichtelijk dat het gaat om de sportaccommodaties van WSB en Groen Wit (De Maten). Het kanspercentage is conform Jaarrekening 2017.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Onderhoudsbudget Vastgoedbedrijf
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Uitvoeringskader Vastgoedbedrijf 2017: Missie Vastgoedbedrijf Het optimaal exploiteren met juiste balans tussen financieel en maatschappelijk rendement (kostendekkend) verhuren en instandhouden van gemeentelijk vastgoed voor gemeentelijke diensten en doelgroepen van beleid (passend binnen de kerntaken) en zonodig verwerven, afstoten of ontwikkelen en realiseren. Doelstelling Vastgoedbedrijf: Het uitvoeren van onze missie doen we efficiënt en effectief met als resultaat optimaal te faciliteren in vraag en aanbod en het beheersen van financiële risico’s op gebouw en portefeuille niveau. Het Vastgoedbedrijf functioneert als het bedrijfseconomisch geweten van de gemeente Apeldoorn op het ruimste vlak van vastgoed.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Actualisaties MJOP’s (waaronder prijsontwikkeling) Veranderde uitgangspunten in beleid aanzien van afstoot of behoud leidt tot meer behoud dan eind 2012 in Nota Vastgoed was voorzien Externe ontwikkelingen zoals nieuwe bepalingen in kader van wet- en regelgeving of aanscherping certificering ten aanzien van bijvoorbeeld brandveiligheid, asbestsanering of verduurzaming	Ander/lager kwaliteitsnivo dan huidige norm (NEN-norm nivo 3) Meer ongewenste afstoot teneinde te kunnen besparen op structurele onderhoudskosten Diepgaande efficiencymaatregelen invoeren (bezuinigingen) Beperking van keuzevrijheid in te nemen maatregelen vanuit nieuwe ontwikkelingen	Afweging tussen renovatie (meerjaren investeringsprogramma) en onderhoud (MJOP) kritisch bezien, zeker voor wat betreft het langdurig aan te houden vastgoed (zoals landgoederen). Indien gekozen wordt voor behoud van vastgoed (bijvoorbeeld landgoederen) die in Nota Vastgoed 2012 waren voorzien in afstoot, dient feitelijk vanuit het beschikbare budget voor maatschappelijk vastgoed financiële ruimte worden vrijgemaakt voor onderhoudsbudget Vastgoedbedrijf. In 2018 zullen de laatste ontbrekende MJOP’s (met name sportparken en landgoederen) worden opgesteld zodat een volledig integraal meerjarenplan met bijbehorende budgettering opgesteld kan worden. Dit is wel afhankelijk van de voortgang in het opstellen van de toekomstplannen voor deze portefeuilles. Beoordelen in hoeverre nieuwe bepalingen ten aanzien van brandveiligheid wettelijk vereist of gewenst zijn, met inachtname van de voorbeeldrol van gemeente als vastgoedeigenaar indien deze keuze aan de orde is Indien mogelijk jaarlijks keuzes maken in uit te voeren onderhoud met prioritering op noodzaak, waarmee het jaarlijks budget (nagenoeg) passend wordt als gevolg van doorschuiven van onderhoudsmaatregelen. Bij afstoot van vastgoed geen budgettaire verlaging van het onderhoudsbudget toepassen maar dit budget inzetten voor het totale onderhoudsprogramma van het Vastgoedbedrijf.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000
Het huidig jaarlijks onderhoudsbudget bedraagt € 1,5 miljoen voor de panden niet verhuurd aan Accres. Het benodigd jaarlijks budget voor de panden met een actueel vastgesteld MJOP bedraagt gemiddeld € 1,25 miljoen. Het restant is benodigd voor de panden zonder MJOP, voor niet in MJOP begrote werkzaamheden en of voor de aanvullende maatregelen ikv nieuwe of gewijzigde bepalingen zoals tav brandveiligheid en asbestsanering. De panden zonder een MJOP in de onderhoudsbegroting bevinden zich in de verkoopportefeuille, landgoederenportefeuille en portefeuille overig vastgoed. Het risico wordt ingeschat op een noodzakelijke verhoging van het onderhoudsbudget van € 0 tot € 0,2 miljoen per jaar. Afhankelijk van externe ontwikkelingen en de beoogde krimp kan het risico worden bijgesteld. Het financieel effect is conform Jaarrekening 2017.
Kans (0 - 100%)	50
Gelet op het restant budget, de portefeuilles die nog dienen te worden voorzien van een MJOP en de externe ontwikkelingen wordt de kans van optreden momenteel ingeschat op 50%. Het kanspercentage is conform de Jaarrekening 2017.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Grootschalige uitval bedrijfsapplicatie(s)
Organisatie onderdeel	INF	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het ondersteunen van gemeentebrede bedrijfsprocessen om onze gebruikers in de lijn te helpen de gemeentelijke doelstellingen te realiseren.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Netwerk niet beschikbaar. Technisch mankement in de programmatuur. Het instaleren van updates die kwetsbaarheden bevatten. Door hackers installeren van kwaardaardig software.	Bedrijfsproces wordt verstoord. Gebruikers kunnen niet aan het werk. Klanten krijgen niet wat ze op dat moment wel nodig hebben (uitkering of voorziening).	Het beschikbaar hebben van uitwijkvoorziening. Afspraken met leveranciers intern en buiten de gemeente. OTAP beleid, applicaties worden bij updates eerst in een Test omgeving getest. Vervolgens in een acceptatieomgeving functioneel geaccepteerd en dan pas naar productie gezet. Vervolgens in acceptatie omgeving functioneel geaccepteerd en dan pas naar een productie gezet. Inrichten van de infrastructuur op basis van "het kluisdeurprincipe"(o.a. door een techtnisch geavenceerde firewall) waardooor het penetreren van het netwerk niet eenvoudig is. Er wordt ook jaarlijks een zogenaamde penetratietest uitgevoed.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Risicobedrag bestaat uit: capaciteit om de bedrijfsapplicatie weer in de lucht te krijgen, uren dat medewerkers niet hun werk kunnen doen, eventuele gevolgschade van het uit de lucht zijn. Forensisch onderzoek.
Kans (0 - 100%)	10
Het percentage is laag ingestoken omdat het risico een grote calamiteit beschrijft: het uitvallen van meerdere systemen. De kans dat een uitval zich met die impact voordoet is niet groot.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Integriteit
Organisatie onderdeel	ORG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.G. Kruithof
Doelstelling	ambtelijke organisatie) - handelen van de gemeente en haar medewerkers voldoet aan de hoogste integriteitsnormen - voorkomen dat integriteitschendingen ontstaan (preventief) - integriteitschendingen op een juiste wijze afhandelen en hierover adviseren (repressief)
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Er kunnen legio oorzaken een rol spelen: geen beleid, geen protocol, geen heldere regeld, schendingen door medewerkers, weining openheid/transparantie, vertrouwen.	Imagoschade (vertrouwen van de burger) Reputatieschade	Werken aan een transparante cultuur, waar in gesprek gaan en elkaar aanspreken de norm is. Actueel integriteitsprotocol. Continue aandacht voor integer handelen en speciale aandacht door in de maand september zowel raad, college als management het onderwerp bespreekbaar te maken. Voorbeeldgedrag.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Het financiële effect is moeilijk in te schatten. Deze is afhankelijk van de aard van de gebeurtenis.
Kans (0 - 100%)	5
Op basis van ervaringen de afgelopen jaren is gebleken dat jaarlijks ongeveer 10 tot 15 situaties kunnen worden aangemerkt voor nader onderzoek naar een integriteitschending. Dit varieert in mate van ernst.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Onjuiste informatie verstrekken
Organisatie onderdeel	ORG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.G. Kruithof
Doelstelling	De burgers en ondernemers op een transparante en volledige wijze van de juiste informatie voorzien over onderwerpen die voor hen van belang zijn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Informatie, processen niet op orde waardoor menselijke fouten ontstaan, we weten het niet of kunnen informatie niet vinden.	Imagoschade Publieke opinie wordt negatief beïnvloedt en daarmee wordt het vertrouwen in de gemeente geschaad.	Doorvragen van en tegendenken door bestuurs- en communicatieadviseurs aan vakinhoudelijke collega's; hebben we alle feiten en informatie op tafel.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 5.000
Het financiële effect is lastig in te schatten en afhankelijk van de gebeurtenis.
Kans (0 - 100%)	10
Ondanks de grote hoeveelheid aan boodschappen die de gemeente dagelijks verzendt is de kans op fouten relatief klein. Bij projecten worden de communicatiemiddelen veelal door externe partijen (bijvoorbeeld aannemers) verzorgt.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Geen of verkeerde voorschriften bij vergunningverlening
Organisatie onderdeel	POW	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Bescherming/borging van publieke belangen (openbare orde en veiligheid, uiterlijk aanzien van de stad, woon- en leefklimaat, gezondheid, voorkomen overlast/hinder, doelmatig/regulering gebruik openbare ruimte etc.). In dat kader subdoelstellingen: consistent optreden en zoveel garantie van gelijke behandeling, bijdrage leveren aan leefbare en evenwichtige lokale samenleving, duidelijkheid bieden inverhouding burger-ondernemer-overheid. Overige doelstellingen binnen vergunningverlening: - redeneren vanuit oplossingen; - gedeelde verantwoordelijkheid aanvrager en vergunningverlener in proces; - kwalitatief goede dienstverlening (transparant, zorgvuldig, deskundig en efficiënt).
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onvoldoende vakkennis Wet en regelgeving niet juist verwerkt	Imagoschade Schadeclaims	Advisering door specialisten (kenniscentrum evenementenveiligheid) Standaard risico-analyse bij grote en middelgrote evenementen. 6 ogenprincipe t.a.v. het proces vergunningverlening Jaarlijkse (bij)scholing medewerkers
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 300.000

Kans (0 - 100%)	10
Doordat consequent de beheersmaatregelen in acht worden genomen, is de kans dat het risico zich voordoet nagenoeg nihil.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Geen tijdige en/of kwalitatief goede vergunningverlening
Organisatie onderdeel	POW	BPM: Programma 2
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Tijdige en kwalitatief goede dienstverlening (transparant, zorgvuldig, deskundig en efficiënt) bij de vergunningverlening
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Aanzienlijke toename van het aantal evenementenvergunningen Grotere en complexere evenementenvergunningen Spanningsveld tussen dienstverleningsdoelen en wet- en regelgeving Profilering van de stad	Imagoschade Schadeclaims Betalingen i.h.k.v. wet op de dwangsom bij ingebrekestellingen Nadeelcompensatie Meer klachten Meer bezwaarschriften Slechtere beoordeling dienstverlening	Uitbreiding van de administratieve uitvoering, een meer geleidelijke functieopbouw, zorgen voor meer overlap in (specialistische) kennis tussen medewerkers.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Vastleggen van onjuiste (persoons)informatie in BS en/of BRP
Organisatie onderdeel	POW	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Conform wet- en regelgeving authentieke (persoons)informatie vastleggen in de registers van de Burgerlijke Stand en de Basisregistratie personen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onvoldoende kennis Verkeerde interpretatie van wetten / regels Onjuist toepassen van Internationaal privaatrecht en buitenlands Personen- en familierecht. Onjuist / slordig handelen	Imagoschade Schadeclaims Gevolgschade voor onze afnemers en betrokken individuen	Scholing medewerkers, ambtseed en zuiveringseed bij Openbaar Ministerie, juiste en volledige werkprocessen, een goed en actueel werkend systeem
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Gemeente is bestuurlijk / strafrechtelijk aansprakelijk; v.w.b. handelingen van uit de functie Ambtenaar Burgerlijke Stand is deze ook zelf hoofdelijk aansprakelijk voor zijn / haar handelen in deze.
Kans (0 - 100%)	2
Reëel ingeschat.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Verstrekken verkeerde/gevoelige informatie
Organisatie onderdeel	POW	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Op rechtmatige grondslag verstrekken van juiste informatie.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onduidelijkheid over de rechtmatige grondslag. Onvoldoende kennis van toepasselijke wet- & regelgeving.	Imagoschade Schadeclaims Bestuurlijke boete	Functiescheiding, juiste en volledige werkprocessen, scholing medewerkers, ambtseed medewerkers, integriteitsprotocollen, Login, juiste apparatuur.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
De gemeente is bestuurlijk / strafrechtelijk aansprakelijk voor verkeerde informatieverstrekking.
Kans (0 - 100%)	3
Hoog ingeschat.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Bestuurlijk proces
Organisatie onderdeel	S&R	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Adequaat functionerend bestuurlijk proces, dat tot kwalitatief hoogwaardige besluitvorming leidt
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onvoldoende sturing/investering op cultuur College/raad niet altijd tevreden over kwaliteit van de stukken Te krappe bezetting	Besluitvorming is van mindere kwaliteit; Continuïteit is niet voldoende geborgd; Verhouding (politiek) bestuur en ambtelijke organisatie verloopt stroef Ontevredenheid bij medewerkers (mogelijk gevolg: ziekte uitval) (politiek) bestuur is ontevreden over de organisatie	HRM-investeringen: MD- en resultaatgerichtwerken-traject; Training college- en raadsvoorstel schrijven; DEMO (specifiek themabijeenkomsten); Bewuste investering in relatie bestuur  organisatie (bijvoorbeeld: BOT-overleg / Placemate-overleg)
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Als het risico zich voordoet, heeft dit primair betrekking op het minder makkelijk realiseren van de gemeentelijke doelstellingen. Dit zal uiteindelijk een imagoprobleem veroorzaken. In geval van hierboven genoemde ziekte uitval zich voordoet, wordt het risico maximaal geschat op 0,5 fte (€ 50.000)
Kans (0 - 100%)	10
Gezien de vele trajecten die momenteel lopen, wordt het risico niet groot ingeschat.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Focus
Organisatie onderdeel	S&R	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Focus op actuele strategische koers en toekomstagenda
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Kwaliteit medewerkers (kennis, vaardigheden); Te weinig beschikbare middelen (geld); Samenleving is minder samenredzaam dan verondersteld Rechtsongelijkheid	Imagoprobleem gemeente Apeldoorn bij externe partners (burgers, bedrijven), dat niet snel is om te buigen; Imagoprobleem gemeente Apeldoorn bij mede-overheden (bondgenoten); Geen/minder concrete resultaten, o.a. door minder goede inzet lobby SR specifiek: Inzet van strategische capaciteit SR die niet wordt benut	Organiseren trendconferenties Medewerkers volgen trainingen (strategisch positioneren, scenarioplanning) Beschikbaar stellen 3-jarig lobbybudget voor intensivering lobby Inzet op betrokkenheid samenleving
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000
Als de koers van de gemeente Apeldoorn niet wordt gevolgd/herkend door burgers, bedrijven en/of mede-overheden, zal dit ertoe leiden dat de gemeente een negatief imago krijgt. Het effect hiervan is dat overleg met de externe partners moeilijker wordt, waardoor doelstellingen niet of moeilijker worden gerealiseerd. Een eenmaal negatief imago is bovendien moeilijk om te buigen; ‘men blijft lang negatief oogsten’. Dit kan voor SR ertoe leiden dat ingezette strategische capaciteit van de eenheid niet (volledig) wordt benut door het bestuur/directie. Het financieel effect hiervan wordt geschat op maximaal 1,0 fte (€ 100.000).
Kans (0 - 100%)	30
De eenheid Strategie & Regie heeft zich inmiddels weten te positioneren als strategische sparringpartner, waar zowel directie als eenheden automatisch de weg heen weten te vinden. De in 2013 georganiseerde trendconferentie is succesvol verlopen; op het gebied van lobby (standpunten, geld) heeft de gemeente Apeldoorn al ervaring opgebouwd. Recent is onder andere bij de provincie € 17 mln aan extra subsidie gerealiseerd.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Asbest
Organisatie onderdeel	RL	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	J. Joon
Doelstelling	Volgens geldende wet en regelgeving behandelen en controleren van asbestsloop-meldingen en toezien op het naleven van de regelgeving in de bestaande bouw. Beschermen volksgezondheid.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Ondeskundig en onzorgvuldig omgaan met asbest	Gezondheidsrisico verwijderaars/ bouwvakkers Gezondheidsrisico omwonenden Gezondheidsrisico toezichthouders Negatieve publiciteit/-imagoschade/ paniek Aansprakelijkheidsstelling Gemeente Apeldoorn Opvang gedupeerden Asbestsanering op kosten van de gemeente bij incidenten, waarbij de overtreder/eigenaar onwillig is in de toekomst nog steeds onbekende risico’s	Heldere protocollen en werkinstructies, er is een asbestprotocol opgesteld waarin alle acties en verantwoordelijkheden voor asbest inclusief acties extern en de intern verantwoordelijke teams zijn beschreven. Deze wordt momenteel geïmplementeerd en is breder dan alleen asbest bij sloop. De aanwezigheid van asbestdaken binnen de gemeente wordt geïnventariseerd en er wordt aansluitend een plan van aanpak opgesteld om uiterlijk 2024 alle asbestdaken te hebben gesaneerd.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000

Kans (0 - 100%)	25
Door deskundigheid van de toezichthouders is het risico dat asbest niet wordt opgemerkt, beperkt.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Beheerorganisatie BAG (basisregistratie adressen en gebouwen)
Organisatie onderdeel	RL	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	J. Joon
Doelstelling	Ontsluiten van digitale basisgegevens van alle officiele adressen en panden, verblijfsobjecten, standplaatsen en ligplaatsen in nederland
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De BAG (basisregistratie adressen en gebouwen) is nog niet 100% correct en actueel.	Bij een onderzoek naar veiligheid van een bepaald type gebouwen worden te veel of te weinig gebouwen meegenomen. Bij besluitvorming over woningvoorraad of kantoorvoorraad is niet duidelijk wat de juiste cijfers zijn. Te weinig of geen OZB geheven.	Stimuleren dat afnemers geconstateerde fouten in de BAG melden en deze fouten onderzoeken en corrigeren. Inzet van mutatiedetectie om veranderingen in gebouwen snel in beeld te krijgen en te kunnen verwerken. Inzet van kwaliteitsmonitoring.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 25.000
Dit is gebaseerd op OZB derving
Kans (0 - 100%)	25
Van de bestaande gegevens in de BAG is inmiddels circa 85% correct. De Overige 20% wordt gestaag verbeterd. De kwaliteit van de invoer van nieuwe gegevens is op order. Toelichting vervallen: Toelichting wijziging: Toelichting nieuw:
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Bestemmingsplannen vaststellen binnen termijn van 12 weken
Organisatie onderdeel	RL	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	J. Joon
Doelstelling	Bestemmingsplan wordt binnen 12 weken vastgesteld door de raad.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Aard, complexiteit en impact van de zienswijzen en het aantal zienswijzen.	Schadevergoeding kan door rechter worden toegekend (na rechterlijke nadere termijnstelling)	Binnen team O&A wordt de 12 weken termijn in het werkproces betrokken en in de gaten gehouden. In dien nodig wordt de termijn verlengd. De raad wordt actief geïnformeerd over de bestemmingsplannen die niet binnen de 12 weken termijn worden vastgesteld.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 10.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Kwetsbare functies bij toetsing en controle omgevingsvergunningen voor bouwen en gebruik, monumenten, aanlegvergunningen en sloop. Asbestsloopmeldingen, kamerverhuurverordening en handhaving bestaande voorraad
Organisatie onderdeel	RL	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	J. Joon
Doelstelling	Het waarborgen van de veiligheid en de ruimtelijke kwaliteit van de bebouwde en onbebouwde omgeving.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Toezichthouders komen op plekken die gevaarlijk kunnen zijn en zijn geisoleerd in de uitvoering van hun taak en moeten ter plaatse soms verstrekkende besluiten nemen.	Er wordt een verkeerde beslissing genomen, waardoor de veiligheid in het geding komt. Lichaamlijk letsel en aansprakelijkheidsstelling gemeente door eigen personeel of door nabestaanden.	Goede protocollen, opleiding en training van personeel Waar mogelijk zorgen voor achtervang en rugdekking van personeel (belangrijke bezoeken nooit alleen). Collegiale toetsing. (aansprakelijkheids)verzekering. Beschikbaarheid beschermende kleding
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Bij in gebreke stellen van de gemeente zal het financiële risico beperkt zijn tot het eigen risico van de aansprakelijkheidsverzekering.
Kans (0 - 100%)	50
De toezichthouder is op het moment van beslissing een vooruitgeschoven post van de gemeente.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Onderwijshuisvesting
Organisatie onderdeel	JZW	BPM: Programma 5
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Het bieden van voldoende en kwalitatief goede onderwijshuisvesting. Het beheersen van financiële risico’s op dit gebied.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Door vergrijzing en ontgroening daalt het aantal leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs.	Als een leegstaand schoolgebouw niet meer wordt ingezet voor onderwijsdoeleinden, en de boekwaarde is hoger dan de marktwaarde, zullen we als eigenaar (gemeente is eigenaar van de schoolgebouwen) moeten afwaarderen tot de marktwaarde.	Binnen het totaal van toekomstige ontwikkelingen onderwijshuisvesting houden we, voor zover mogelijk, rekening met hergebruik van leegstaande onderwijsgebouwen. Bovendien wordt gekeken naar mogelijke herontwikkeling van huidige onderwijslocaties naar woningbouwlocaties waardoor de marktwaarde verhoogd word (en dus de extra afschrijving beperkt kan worden). We hebben in 2018 de schoolpanden die de komende jaren in aanmerking zouden kunnen komen voor herontwikkeling onderzocht (verschil tussen boekwaarde en huidige marktwaarde). Voor de meeste van deze schoolgebouwen hebben we met de schoolbesturen afspraken gemaakt waardoor het financiële risico voor de gemeente voor de komende jaren lager wordt ingeschat (risicoprofiel is nu incidenteel in plaats van structureel).
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.500.000
Het sluiten van schoolgebouwen voor onderwijsdoeleinden is iets dat, als gevolg van ontwikkelingen van aantallen leerlingen, altijd kan gebeuren. Voor een deel kunnen we leegstand zien aankomen omdat we zicht hebben op ontwikkelingen van het aantallen jongeren in Apeldoorn. Hierover zijn ook afspraken gemaakt met de schoolbesturen.
Kans (0 - 100%)	50
Binnen het totaal van toekomstige ontwikkelingen onderwijshuisvesting houden we, voor zover mogelijk, rekening met hergebruik van leegstaande onderwijsgebouwen. We onderzoeken naar mogelijke herontwikkeling van leegstaande onderwijslocaties naar woningbouwlocaties waardoor de marktwaarde verhoogd wordt (en dus extra afschrijving beperkt kan worden). We hebben in 2018 de schoolpanden die de komende jaren in aanmerking zouden kunnen komen voor herontwikkeling onderzocht (verschil tussen boekwaarde en huidige marktwaarde). Voor de meeste van deze schoolgebouwen hebben we met de schoolbesturen afspraken gemaakt waardoor het financiële risico voor de gemeente voor de komende jaren lager wordt ingeschat (risicoprofiel is nu incidenteel in plaats van structureel).
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Europees aanbesteden
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Naleving (Europese) aanbestedingsrichtlijnen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Medewerkers zijn niet of in onvoldoende mate op de hoogte van de regels van Europees aanbesteden.	Leidt mogelijk tot overschrijding van door de raad vastgestelde fouttolerantie, waardoor geen rechtmatigheidverklaring wordt afgegeven. Tevens levert foutief aanbesteden risico’s op voor het imago (verloren rechtszaken etc.) van de gemeente.	Preventief: Voorlichting (o.a. via cursus inkoop & aanbesteding Apeldoorn Academie) Alle Europese aanbestedingen via Inkoop Minder mensen betrokken bij Inkoop en digitaal inkopen (visiedocument inkoop) Alle aanbestedingen vanaf € 30.000 langs Inkoop (visiedocument inkoop) Reactief: Per kwartaal verbijzonderde interne controle op juiste (Europese) aanbesteding - Jaarrekening controle accountant - Sturen op afwijkingen van het inkoop- & aanbestedingsbeleid voor alle contractwaarden - Omzetanalyses voor een aantal eenheden uitvoeren - Uitvoeren Spendanalyse (nieuwe beheersmaatregel per 2017
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 500.000
Het is moeilijk in te schatten omdat de schades in hoogte kunnen verschillen. We zijn uitgegaan van 1 grote schadeclaim.
Kans (0 - 100%)	10
We gaan ervan uit dat ongeveer 1 keer in de 10 jaar dit kan gebeuren.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Innen belastingen
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Het op een juiste, tijdige en volledige manier innen en heffen van belastinggelden.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Koppelingen van gegevens (I-NUP, BAG, ICT) Regionalisering Meerdere partijen Steeds grotere afhankelijkheid van derden Aanschaf nieuwe belastingapplicatie	Rentederving Extra productie (=capaciteit) Imagoschade De belastingen worden veel later geïnd. Belastingen worden niet volledig geind.	Afspraken over de herwaardering en de kwaliteit van de herwaardering zijn opgenomen in de collectieve samenwerkingsovereenkomst. IC De rapportages van de Waarderingskamer en de hieruit voortvloeiende acties, instructies of maatregelen opvolgen. Managementinformatie
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 400.000
Dit bedrag is nodig om personele inzet te plegen om de gegevens alsnog te verkrijgen en/of te verwerken. Het bedrag is verhoogd van € 100.000,- naar € 500.000,-. Het innen van belastingen gaat om ongeveer € 80.000.000,-. € 100.000,- was aan de lage kant en daarom is het bedrag verhoogd.
Kans (0 - 100%)	25
Er zijn momenten in het proces waar er een controle plaatsvindt. Als er op dat moment iets niet in orde is kan er correctie plaatsvinden.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Onderhoud gebouwen
Organisatie onderdeel	ORG	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Effectieve en efficiënte inrichting van (interne) ruimte en werkplekken.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
In afwachting van het project “gemeentelijke huisvesting en dienstverlening 2020” , op weg naar een toekomstigbestendige organisatie, worden er nog geen grote investeringen gedaan in het onderhoud.	Aansprakelijkheid bij ongevallen met een eigen risico van € 12.500 per geval. Hoge kosten bij overstromingen van ruimten in het stadhuis.	Preventief aan laten brengen van profielen bij plafondplaten. Dit is onderdeel van het MJOP (MeerJarenOnderhoudsPlanning). Het aan laten brengen van overstorten, waardoor het hemelwater rechtstreeks zal worden afgevoerd naar het Marktplein. Daarmee wordt voorkomen dat het souterrain (keuken en vergaderzalen) van het stadhuis deels onder water komen te staan.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 50.000
Het financiële effect is lastig in te schatten en afhankelijk van de gebeurtenis. Bij wateroverlast in het stadhuis kunnen de kosten snel oplopen.
Kans (0 - 100%)	10
Met het repareren van de meest cruciale plafondplaten wordt de kans op ongevallen tot een minimum beperkt. Dit wordt blijvend actief gemonitord. En het aanbrengen van overstorten medio 2016 zal het risico op wateroverlast substantieel verlagen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Regionalisering
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Uitvoeren en samenwerken met omliggende gemeenten op het gebied van front- backoffice taken. Deze vinden plaats op het gebied van sociale zaken, jeugdzorg, OVIJ en belastingsamenwerking.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het niet verlengen van het contract. Het niet meer kunnen concurreren, omdat we duurder zijn dan de concurrent. Wijzigingen in het beleid van regiogemeenten om diensten in te kopen bij de gemeente Apeldoorn.	We moeten cao technisch het personeel 2 jaar doorbetalen zonder dat er dekking hiervoor is. Na afloop hiervan belanden deze personeelsleden in de WW en dat kan tot ruim 3 jaar a 70% doorbetalen worden.	Contractuele afspraken hierover maken; Bij beëindiging van het contract zo snel mogelijk personeel aanschrijven. Investeren in relatiemanagement, communicatie en lange termijn partnership Waar mogelijk flexibiliteit behouden in personele bezetting zodat ingespeeld kan worden op eventuele krimp (en uitbreiding). NB: aangezien het merendeel van de regionale dienstverlening meerjarig is, kan de inhuur van personeel niet alleen op tijdelijke basis plaatsvinden.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.000.000
Plusminus 30 medewerkers ad € 50.000,- aan loonkosten = € 1.500.000,- per jaar. Hiervan stroomt in het eerste jaar 50% uit en hiermee komen de kosten op € 750.000,- per jaar en dit 4 jaar lang = € 3.000.000,-
Kans (0 - 100%)	25

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Structureel onvoldoende budget Jeugdhulp
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 5
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De Jeugdwet (decentralisatie jeugdhulp per 1/1/2015) maakt ons verantwoordelijk voor goede zorg voor al onze jongeren. Ons beleid is gericht op het verlenen van preventieve en licht jeugdhulp als dat kan en zware jeugdhulp als dat nodig is. De verwijzingen naar jeugdhulp komen van onze eigen toegang (Stichting CJG), huisartsen, jeugdartsen of medisch specialisten. Ontwikkelingen in het aantal jongeren die jeugdhulp nodig hebben en de noodzakelijke duur en zwaarte van de toegekende jeugdhulp, maken dat de kosten met miljoenen euro's kunnen stijgen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.000.000

Kans (0 - 100%)	50

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Structureel onvoldoende budget Bijstand
Organisatie onderdeel	A&I	BPM: Programma 6
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandmann
Doelstelling	Wij streven er naar de kosten van Bijstandverelening te dekken uit de rijksvergoeding (BUIG) die wij hiervoor ontvangen.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het verdeel model BUIG is inmiddels wat verbeterd, maar sluit nog niet geheel aan op de situatie van Apeldoorn, waardoor het budget achter blijft bij het volume. Ook veroorzaakt de verhoging van het eigen risico dat de rijksvergoeding niet toereikend is. Echter, de verdeling is nu niet meer het grootste probleem maar het ontoereikend macrobudget geldt als de belangrijkste oorzaak voor de tekorten van gemeenten. (Zie Advies van De Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB)	Een structureel financieel tekort op de bijstand zal ofwel vanuit andere budgetten in het sociaal domein ofwel vanuit de algemene middelen moeten worden opgevangen.	Actieve bestuurlijke en ambtelijke lobby gericht op het verfijnen van het verdeelmodel voor Bijstandsuitgaven. Lobby via VNG, Divosa en G32 richting het rijk. Participatie in ambtelijke werkgroepen. Actieve samenwerking met andere gemeenten met hetzelfde probleem. Doorontwikkelen en implementeren effectief en efficiënt transformatiebeleid volgens de leidende principes in het Sociaal Domein. Actieve en effectieve samenwerking met regiogemeenten en bedrijfsleven in kader Arbeidsmarktregio (FactorWerk). Blijvend onderzoeken (zowel intern als extern) en voorbereiden van mogelijke ombuigingsmaatregelen op de bijstandsuitgaven. We nemen de aanbevelingen van het Berenschot-rapport over. Strakke monitoring van de in- en uitstroom bijstand en van de effectiviteit van re-integratie. De integratie van de werkprocessen van de eenheid Activering & Inkomen en het Werkbedrijf Lucrato leidt tot een effectievere en efficiëntere werkwijze, waarbij werkgevers centraal staan. De vorming van Lucrato draagt bij aan het terugdringen van het aantal bijstandsgerechtigden.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 200.000
Gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van de Participatiewet. Voor het betalen van de bijstandsuitgaven en loonkostensubsidies (incl. beschut werk) in het kader van deze wet, ontvangen gemeenten het bijstandsbudget. In de jaren 2015 t/m 2017 hebben we een beroep gedaan op de vangnetregeling omdat het tekort meer bedroeg dan de 5% eigenrisicodrempel. Voor het jaar 2018 is de verwachting dat het tekort t.o.v. het rijksbudget van ongeveer € 2,1 mln. beneden deze eigenrisicodrempel zal blijven waardoor we naar verwachting geen aanspraak zullen maken op de vangnetregeling. We verwachten, op grond van de doorrekeningen, ook voor de jaren 2019-2022 geen aanspraak te zullen maken op de vangnetregeling. Desalniettemin, verwachten we de aankomende jaren een structureel tekort ten opzichte van de rijksbijdrage tussen € 1,5 mln. en € 2,5 mln. Om die reden zetten wij in 2018 en verdere jaren een bedrag uit de algemene middelen in voor dit doel (MPB 2018-2021)
Kans (0 - 100%)	25
Wij gaan uit van een kans van 25% dat het risico op een structureel tekort op de bijstand, met een bandbreedte tussen € 0,2 mln. en € 0,5 mln., zich de komende jaren voor zal doen door een ontoereikend macrobudget en budgetverdeling.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Licenties niet op orde
Organisatie onderdeel	INF	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Er is onvoldoende zicht op het aantal benodigde licenties (bevoorbeeld bij krimp of groei van de oranisatie alsmede bij dienstverlening aan externen).	Bij te weinig licenties dienen er extra licenties te worden aangeschaft en kunnen er boetes worden opgelegd; Bij te veel icenties betaalt de gemeente/klant ondodige kosten.	Aantal benodigde licenties monitoren. Met grote softwarelieverancies wordt gesproken over maatregelen of zijn al afspraken gemaakt. Er wordt kritisch meegekeken bij samenwerking met externe partijen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 300.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Aansprakelijkstelling
Organisatie onderdeel	V&R	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling	Er voor zorgen dat de gemeente Apeldoorn zo min mogelijk aansprakelijk wordt gesteld. Als aansprakelijkstelling toch gebeurt, de schadeclaims zorgvuldig mogelijk afhandelen, eventueel in overleg met de verzekeraar.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Handelen van de gemeente.	Er moet een schadebedrag worden uitgekeerd.	Juristen tijdig inschakelen om aansprakelijkstelling te voorkomen, maar ook om de claim goed te kunnen behandelen en verzekeringsdekking te hebben.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 62.500
De verwachting is dat 5 schade aansprakelijkheids gevallen zijn per jaar. De maximale kosten zijn € 12.500,- aan eigen risico per schade geval.
Kans (0 - 100%)	50

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

BTW-compensatiefonds aandeel in de algemene uitkering
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Een deel van de vrijval uit het BCF wordt structureel toegevoegd aan de algemene uitkering o.b.v. een tussen Rijk en VNG overeengekomen plafond van het BCF.	Forse negatieve schommeling in de algemene uitkering die niet door college of Raad zijn te beinvloeden.	Accuraat reageren op informatie over ontwikkelingen ten aanzien van het BCF en hierop de raming van de algemene uitkering zo nodig aanpassen. Via de algemene reserve voldoende buffervermogen aanhouden waarmee dit risico (incidenteel) kan worden opgevangen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0
iele algemene uitkering binnen de MPB, met zo weinig mogelijk schommelingen en die verband houden met de koppeling van de uitkering aan het BTW Compensatiefonds (BCF). Financiele toelichting: Op basis van de werkelijke (verleden) declaraties schat het Rijk de toekomstige omvang van de aanspraken op het BCF in. Deze worden steeds achteraf bijgesteld.
Kans (0 - 100%)	35
De hogere accressen in de algemene uitkering gemeentefonds als gevolg van het regeerakkoord en het Interbestuurlijk programma (IBP) zorgen er voor dat het BCF stijgt. Wel verwacht het Rijk dat gemeenten meer BTW gaan compenseren, waardoor de ruimte onder het plafond afneemt (nadelig voor het gemeentefonds). De groei van het gemeentefonds is echter aanzienlijk, waardoor het Rijk nog steeds een surplus in het BCF verwacht. Die ruimte wordt vanaf 2019 niet meer op voorhand toegevoegd aan het Gemeentefonds, maar steeds achteraf. De provinciale toezichthouders hebben, in afstemming met Rijk en VNG, aangegeven dat gemeenten toch een structurele raming van te ontvangen BCF in hun begroting mogen opnemen. De provincie Gelderland adviseert gemeenten hier voorzichtig mee om te gaan en maximaal 50% van het verwachte BCF surplus op te nemen.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Structureel onvoldoende budget Wmo
Organisatie onderdeel	JZW	BPM: Programma 7
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling	Wij willen de taken op het vlak van maatschappelijke ondersteuining uitvoeren met de budgetten die hiervoor beschikbaar zijn.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het rijk hanteert verdeelmodellen voor de verdeling van de landelijke budgetten voor zorgtaken (WMO, lokaal, beschermd wonen en maatschappelijke opvang) over gemeenten. Deze verdeelmodellen sluiten niet altijd aan op de lokale situatie van gemeenten. Het rijk voert bij de decentralisatie van zorgtaken kortingen door op de oorspronkelijke budgetten. Die kortingen zijn nog steeds aan de orde. Ook omdat er sprake is van verschuivingen van cliënten tussen zorgwetten. Extramuralisering (GGZ, Justitie, ZvW em Wlz) leidt tot extra instroom van inwoners in de WMO. De kosten van WMO lokaal en Beschermd wonen nemen hierdoor toe. Gerechtelijke uitspraken, zoals van de Centrale Raad van Beroep, hebben gevolgen voor de uitvoering van de Wmo. Het gaat om uitspraken over huishoudelijke hulp, de mantelzorg en het begrip voorzien- baarheid bij woningaanpassingen.	Een structureel financieel tekort op de WMO moet worden gedekt uit andere budgetten in het zorgdomein of uit de algemene middelen. Ook kan het resulteren in versobering van zorgbeleid. Het gevolg hiervan kan onvrede en onrust bij inwoners zijn.	Actieve bestuurlijke en ambtelijke lobby gericht op een toereikende rijksvergoeding voor het zorgdomein. Lobby via VNG en G32 richting het rijk. Actieve samenwerking met andere gemeenten en zowel de lokale als regionale belangen zo duidelijk mogelijk naar voren brengen. Ontwikkelen en implementeren van een effectief en efficiënt transformatiebeleid voor het sociaal domein, waardoor de kosten afnemen. Een daadwerkelijke verandering vergt een lange adem. Effectief en constructief accountmanagement richting zorginstellingen, strakke monitoring verstrekkingen en kosten en veel aandacht voor juistheid en tijdigheid informatievoorziening. Effectieve en efficiënte (samenwerkings)afspraken maken met regio gemeenten op het vlak van inkoop, informatievoorziening, monitoring en verantwoording. Hier versterken wij onze rol als opdrachtgever en kunnen wij met zorgaanbieders een zo goed mogelijke prijs-kwaliteit-verhouding overeenkomen. We zetten in op toezicht en handhaving om misbruik van middelen te voorkomen. Door het instellen van de reserve sociaal domein kunnen risico's die zich daadwerkelijk voordoen tijdelijk worden opgevangen. Door het uitvoeren van een transformatie agenda werken we toe naar een inclusieve samenleving met voldoende aandacht voor herstel, ontwikkeling, participatie, financiën en eigen invloed van de cliënt.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 3.500.000
Voor maatschappelijke ondersteuning geldt dat de beschikbare budgetten substantieel zijn gekort. Van begin af aan was er ook onzekerheid over de juistheid van het macrobudget dat naar gemeenten is overgeheveld voor de nieuwe taken (zijn de juiste brongegevens gehanteerd?). En er was nog meer onzekerheid over de vraag of dit macrobudget juist over gemeenten wordt verdeeld (sluiten de verdeelmodellen voldoende aan op de lokale situatie van gemeenten?). Er spelen ook nieuwe kortingen als gevolg van verschuivingen van cliëntstromen tussen de zorgwetten (met name Wlz en WMO). Nieuwe kortingen die door ons nog niet altijd goed te plaatsen zijn. In de septembercirculaire van het rijk zal hier nader op worden ingegaan. Extramuralisering (GGZ, Justitie, ZvW em Wlz) leidt tot extra instroom van inwoners in de WMO. De kosten van WMO lokaal en Beschermd wonen nemen hierdoor toe. Er is onzekerheid over de mate waarin en het tempo waarmee dit effect zich gaat voordoen op de zorgkosten van onze gemeente. De uitspraken van de Centrale Raad van Beroep uit 2016 hebben tot gevolg dat het aantal inwoners dat in aanmerking komt voor de maatwerkvoorziening huishoudelijk hulp naar verwachting toe gaat nemen. Onze gemeente ontwikkelt een alternatief voor de algemeen voorziening huishoudelijke hulp en de schoonmaakpakketten (HHT). Deze nieuwe regeling zal openstaan voor een grotere doelgroep, er zullen wellicht meer uren aan cliënten worden toegewezen en het tarief zal mogelijk worden verhoogd. Het is onzeker tot welke kostenverhogingen huishoudelijke hulp dit de komende jaren gaat leiden en of de eventuele extra lasten structureel zijn op te vangen binnen het beschikbare budget. Andere gerechtelijke uitspraken over "zelfredzaamheid" kunnen gemeenten ook dwingen tot het bijstellen van hun beleidskaders en extra kosten tot gevolg hebben. Voor woningaanpassingen is dit al aan de orde. Om uit te komen met de verlaagde budgetten is het cruciaal dat wij het sociaal domein succesvol weten te transformeren. Wij werken hier hard aan en zien hiervan ook al belangrijke effecten (onder meer verschuivingen van cliënten), maar de financiële effecten van deze transformatie laten zich niet eenvoudig voorspellen. Het is om die reden onzeker of het financiële effect van de lopende transformatie activiteiten qua omvang en tijdsmatig aansluit op de budgetverlagingen maatschappelijke ondersteuning.
Kans (0 - 100%)	40
Wij gaan uit van een kans van 40% op een structureel tekort van € 2,5 mln. op het totaal van de budgetten voor maatschappelijke ondersteuning.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Vennootschapsbelasting
Organisatie onderdeel	F&C	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	duidelijkheid over evt. vpb plicht
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Inwerkingtreding van de Wet modernisering vennootschapsbelastingplicht (1969) per 01-01-2016 . Gemeenten worden vennootschapsbelastingplichtig voor activiteiten waarbij wordt opgetreden als onderneming (geldt ook voor indirecte overheidsondernemingen). Straatparkeren wordt voor de VPB aangemerkt als handelen van de overheid. De rechtban van gelderland heeft een uitspraak gedaan dat dan BTW plichtig zijn. Gemeente Arnhem gaat in hoger beroep. In afwachting hiervan is het risico toegenomen.	De gemeente moet vpb betalen. Op grond van de eerste inventarisatie en externe toets is de verwachting dat er geen vpb betaald behoeft te worden. Er is geen budget opgenomen binnen de begroting.	- opbouwen fiscaal dossier pro actief in overleg met belastingdienst over fiscaal dossier nauwgezet volgen ontwikkelingen uitwerking vpb bij duidelijkheid over evt. belastingplicht een budget ramen in MPB
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 100.000

Kans (0 - 100%)	20
idelijkheid over evt. vpb plicht Financiële toelichting: vooralsnog is de verwachting dat de gemeente Apeldoorn niet vpb plichtig zal worden voor de activiteiten grondbedrijf, vastgoedbedrijf, parkeren, werken voor derden, stadsbank/activerium. De kans bestaat dat Circulus Berkel voor een gedeelte vpb zal moeten betalen (bedrijfsafval). Hierdoor daalt het dividend dat wordt uitgekeerd aan Apeldoorn. Vooralsnog gaan we uit van een nadeel van maximaal € 50.000.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Omgevingswet
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	N.T. Stukker
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
01. Invoeringswet, aanvullingswetten en AMvB's zijn nog niet vastgesteld 02. Gedrag en competenties medewerkers blijven achter bij de gewenste situatie 05. Gewone werk gaat ook door. Niet genoeg capaciteit beschikbaar om de implementatie OW goed te kunnen uitvoeren; 03. Minder vergunningen nodig (meer vergunningvrij) 04. Kwaliteit data is niet tijdig opp orde of het op orde brengen blijkt kostbaar te zijn. 06. Onduidelijkheid over het Digitale Stelsel Omgevingswet waardoor wij onze ICT aanpassingen niet duidelijk in kaaart kunnen brengen 07. Hoge (bijdrage aan) kosten DSO 09. Producten zijn niet op tijd klaar 08. Doel omgevingswet wordt uit het oog verloren. Denken vanuit oude situatie, regels als 1e oplossing 10. Gemeente blijft integrale visies maken 11. Onvoldoende urgentie in orgamnisatie. "Invoering Omgevingset is pas in 2012; we hebben tijd genoeg"
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 350.000

Kans (0 - 100%)	10

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Datalek
Organisatie onderdeel	INF	BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling	Leveren van informatie en IT diensten afgestemd op de bedrijfseisen. Beveiliging van informatie, infrastructuur en applicaties.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De gemeente Apeldoorn kan het doelwit worden van externen om informatie buit te maken of sabotage te plegen door bijvoorbeelds hacken, phising DDos aanva.llen of social enginering. Tevens kan een datalek ontstaand door ondeskundig en/of onachtzaam handelen van medewerkers.	Reputatieschade en boetes Pivacy van burgers en ondernemers wordt geschaad, dan wel wordt er misbruik gemaakt van de verkregen informatie.	Inrichten van een professionele privacy en security functie. IT-gerelateerde risico's worden geïdentificeerd, geanalyseerd, gemanaged en gerapporteerd. Er is een securityplan beschikbaar, vastgesteld en concern breed gecommuniceerd. Informatiebeveiliging oplossingen worden geïmplementeerd en zijn concern breed consistent en operabel. We zijn compliant aan de Baseline Informatiebeveiliging voor gemeenten (BIG). NEN-ISO/IEC 27002. Er loopt een continu programma om medewerkers te informeren en te scholen over informatiebeveiliging.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.000.000
Een datalek leidt in veel gevallen tot extra "reparatie"-werkzaamheden. Bijvoorbeeld het informeren van de betreffende burgers, forensisch onderzoek, nemen van additionele beveiligingsmaatregelen, extra communicatie richting pers c.a. De autoriteit persoonsgegevens kan een boete tot maximaal € 850.000,- opleggen.
Kans (0 - 100%)	50
Het is een dubbeltje op zijn kant. Het is over het algemeen niet de vraag of het zich voor kan doen, maar wanneer het zich voordoet. Een waterdichter garantie kan niet worden afgegeven. Vandaar dat hier uitgegaan wordt van 50%/50% kans.
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Omvang reserve Zwitsal
Organisatie onderdeel	PVG	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling	Herontwikkelen van het bedrijventerrein Zwitsal wordt herontwikkeld tot het realiseren van een Podium voor de Stad met een mix van functies op het gebied van Maken, Spelen en Beleven (en op termijn Wonen).
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Niet voldoen aan bepalingen van het Stadscontract Geen of onvoldoende marktinteresse in (integrale) aankoop van het vastgoed en de openbare ruimte Onvoldoende verhuurmogelijkheden icm huuropzeggingen en hogere instandhoudingskosten Tegenvallende aanbestedingsresultaten icm onvoorziene omstandigheden Geen budgettoevoeging aan de reserve voor indexering en kapitaallastenrente.	Bijstorten in reserve icm herziening doorontwikkeling Remehalocatie Langer instandhouden en exploiteren van vastgoed en openbare ruimte Geen budgetneutrale vastgoedexploitatie mogelijk Hogere uitname uit reserve dan beschikbaar is (aanvullen van reserve)	Versneld afstoten van gebouwen Sloop van gebouwen in combinatie met ontwikkeling van nieuwe woningen Kostenbewust sturen binnen de doelstelling van het project Daadwerkelijke uitvoering van maatregelen bezien in het licht van aanbestedingsresultaten en mogelijke goedkopere inhoudelijke keuzes maken Intensivering marktverkenning voor verhuurmogelijkheden Met de Provincie wordt intensief de uitvoering van het Stadscontract besproken. Daarbij is van belang in hoeverre het contract met ontwikkelaar en toekomstige uitvoering als realisatie van het Stadscontract kan worden beschouwd bij de eindverantwoording hiervan aan de Provincie in 2018. Het Stadscontract omvat daarbij het gebied Kanaalzone met zowel Zwitsalgebied als de locatie Kwekerij/Remeha.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1.000.000
De bedragen zijn zeer indicatief. Het structurele risico ad € 100.000 per jaar betreft bij het niet kunnen verkopen van de locatie binnen 10 jaar en zal dus optreden omstreeks 2026. De jaarlijkse vastgoedbaten kunnen de jaarlijkse lasten van vastgoed en openbare ruimte niet voldoende dekken. Het incidentele risico ad € 1 miljoen betreft het bijstorten in de reserve Zwitsal bij terugbetaling van (een deel van) de Provinciale subsidie in combinatie met hogere projectkosten. Hierbij is rekening gehouden met een aanwezige risicobuffer in de reserve Zwitsal. Het risico is conform Jaarrekening 2017.
Kans (0 - 100%)	10
De kans van optreden wordt laag ingeschat gelet op de huidige actualiteit. Daarbij treden de risico's hoogstwaarschijnlijk ook niet tegelijk op. Gezien de lopende afstemming met de Provincie over het Stadscontract zal na de afsluitende verantwoording van deze subsidie in 2018 dit incidentele risico ook niet meer aan de orde zijn. Daarnaast heeft de kans slechts betrekking op dat deel van het risico waar de aanwezige risicobuffer niet in voorziet. Het risico is conform Jaarrekening 2017.
Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Private Kwaliteitsborging
Organisatie onderdeel	RL	BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	J. Joon
Doelstelling	Voldeonde dekking voor alle personeelslasten.
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Als de wet voor Private Kwaliteitsborging wordt aangenomen dan wordt de bouwtechnische toetsing van bouwplannen en het toezicht tijdens de bouw overgeheveld naar marktpartijen.	Zolang de desbetreffende medewerkers nog in dienst zijn, hebben we personeelslasten waar geen dekking tegenover staat. De leges inkomsten worden namelijk lager.	Gericht sturen op formatie door bij vacatures deze tijdelijk in te vullen. Afspraken over loopbaanontwikkeling maken.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 175.000
nschatting personeelslasten 2 FTE, rest wordt via de flexibele schil opgevangen.
Kans (0 - 100%)	25
Toelichting vervallen: Toelichting wijziging: Toelichting nieuw:
Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Economische agenda
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 9
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandmann
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Draagvlak en bekendheid van de economische agenda onder partijen in Apeldoorn valt tegen Onderlinge samenwerking (overheid - bedrijfsleven en bedrijfsleven onderling) slaagt niet
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0

Kans (0 - 100%)	15

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Huis van de Stad
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems/ M. Sandmann
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Vertraging in de verbouwing kan ontstaan door slechte samenwerking in het project, onduidelijkheden over verantwoordelijkheden, onvoorziene omstandigheden tijdens de verbouwing, problemen tijdens de verhuizingen, aanvullende wensen tijdens het proces. Kostenoverschrijdingen kunnen ontstaan door verkeerde aannames of onvoorziene omstandigheden die voor rekening van de gemeente komen. De kwaliteit kan onder druk komen te staan als er tegenvallers optreden in de vertaling van het definitief ontwerp naar het technisch ontwerp.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 200.000

Kans (0 - 100%)	30

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Vergoedingen kunststoffen
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 4
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandmann
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het risico bestaat dat het bedrijfsleven (vertegenwoordigd door het zogenaamde Afvalfonds) het contract wil aanpassen en voor andere financieringen opteert. Het afvalfonds wordt gevoed door bijdragen van de producenten van verpakkingen. De inzameling van afval verloopt erg succesvol. Hiermee is de vergoeding aan de gemeenten veel hoger, dan waar het bedrijfsleven in eerste instantie mee heeft gerekend.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1

Kans (0 - 100%)	50

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Schaarse vergunningen
Organisatie onderdeel		BPM: B_3_8
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Beleidsregels zijn niet aangepast op de uitspraken van de Raad van State (zoals uitspraak van 2 november 2016) Bij de vergunningverlening wordt niet gewerkt conform de (op te stellen) beleidsregels schaarse vergunningen
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 1

Kans (0 - 100%)	15

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt niet gehaald
Impact op de image	Zeer ernstige schade (landelijke pers)

Energieneutraal in 2030
Organisatie onderdeel		BPM: B_4_3_1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandmann
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Voortgang m.b.t. grootschalige opwekking van duurzame energie (wind, biovergisting) loopt moeizaam (weinig acceptatie). Ook de acceptatie van grootschalige zonnevelden is een punt van aandacht. In de gebouw-gebonden omgeving spelen onrendabele business cases, onvoldoende afnemers die nodig zijn voor de uitrol van warmtenet, het falen van markt en overheid. Het aanbod van bedrijven sluit van nog onvoldoende aan bij de behoefte van particuliere woningeigenaren. Wetgeving (warmtewet, elektriciteitswet) is in beweging. Ook is er zowel landelijk als lokaal nog geen gedeeld eindbeeld over de toekomstige energievoorziening. Dialogen over de energietransitie worden lijken nog wat te weinig integraal gevoerd te worden.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0

Kans (0 - 100%)	50

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Nieuw afvalbeleid "recycleservice 2025"
Organisatie onderdeel		BPM: B_4_3_1
Portefeuillehouder	M.J.P. Sandmann
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Het recycleplan kent een groot aantal herziene uitgangspunten en aannames. Deze aannames en uitgangspunten kunnen in de periode van uitvoering anders uitpakken. De gewenste teruggang in restaval wordt minder snel gerealiseerd of er is minder deelname aan het omgekeerd inzamelen. Meer afvalscheiden door de inwoners van Apeldoorn maakt dat het omslagpunt in zicht komt waarbij systeem (diftar) nog houdbaar is. Minder scheiden levert meer aanbiedingen op waardoor de inkomsten voor het variabele tarief oplopen, de verwerkingskosten stijgen en de doelen niet meer worden gehaald.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0

Kans (0 - 100%)	50

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Bijstorting voor benodigd pensioenvermogen voor (oud)bestuurders
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	J.C.G.M. Berends
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De rentetarieven zijn de afgelopen jaren zeer laag. Het benodigde pensioenvermogen wordt berekend op basis van het tarief voor waardeoverdracht dat landelijk wordt vastgesteld. Een wijziging van dit tarief heeft gevolgen voor de hoogte van het benodigde pernsioenvermogen.
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 400.000

Kans (0 - 100%)	50

Impact op de doelstelling	Doelstelling is gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)

Generieke Applicaties zijn onvoldoende flexibel i.v.m. nieuwe landelijke en Europese wet- en regelgeving
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	D.H. Cziesso
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
Onze (generieke) applicaties zijn onvoldoende flexibel
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 0

Kans (0 - 100%)	15

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Ernstige schade (regionale pers)

Risico bij vervanging van generieke applicaties
Organisatie onderdeel		BPM: Programma 1
Portefeuillehouder	W. Willems
Doelstelling
Definiëren risico's
Oorzaak risico	Gevolgen risico	Maatregelen
De complexiteit van de maatwerkoplossingen leidt tot oplossingen die meer tijd kosten dan vooraf ingeschat Bij de aanbesteding lopen we mogelijk tegen onvoorziene omstandigheden aan
Classificeren risico's
Financieel effect	€ 200.000

Kans (0 - 100%)	35

Impact op de doelstelling	Doelstelling wordt later gehaald
Impact op de image	Schade (plaatselijke pers)